گریس ماده ای جامد و نیمه سیال است که به همراه غلیظ کننده و مکمل های خاص برای روانکاری استفاده می شود. در واقع این تعریفی است که انجمن مواد و آزمون امریکا (The American Society for Testing and Materials) از گریس دارد.
ساختار گریس:
همان طور که در بالا اشاره شد مواد تشکیل دهنده گریس شامل روغن های پایه (مینرال و یا سنتتیک)، غلیظ کننده ها و مکمل های ویژه است. در این میان روغن پایه و مواد غلیظ کننده جزو مشخصه اصلی گریس می باشند که نقش مهمی در تعیین کیفیت گریس و عملکرد آن بازی می کنند.
غلیظ کننده ها در واقع با عملکرد اسفنج مانند خود باعث به هم پیوستن روغن پایه و مکمل ها ( مکمل ضد آب، ضد خوردگی…) می شود.
روغن پایه:
بیشتر گریس های تولید شده بر پایه روغن های مینرال تولید می شود. استفاده از روغن های مینرال در تولید گریس نسبتا کم هزینه است و کاربرد فراوانی در صنعت دارد ولی با این وجود زمانی که صحبتاز روانکاری در دماهای بالا و یا خیلی پایین باشد از گریس تولید شده بر پایه روغن های سنتتیک استفاده می شود. روغن سنتتیک در واقع روغن تولید شده در آزمایشگاه است که به طور ویژه ای غنی می شود تا پایداری آن در شرایط سخت بیشتر باشد.
غلیظ کننده: Thickener
غلیظ کننده ها در مواقع موادی هستند که با ترکیب ماده روان کننده موجب تغییر حالت روغن به حالت نیمه سیال می شوند. اکثر مواد غلیظ کننده در تولید گریس های امروزی از نوع صابون متالیک است. این صابون ها شامل لیتیوم، آلومینیوم، سدیم، کلسیم و… می باشند. ترکیب این مواد باعث بهبود عملکرد گریس و توانایی تحمل فشار می شود.
مکمل ها: Additives
از دیگر مواد افزودنی به گریس، مکمل ها هستند که موجب تقویت گریس می شوند. در واقع این مکمل ها موجب افزایش خواص مطلوب گریس، از بین بردن خواص نامطلوب گریس و همچنین افزودن خواص جدید به گریس می شوند. از مکمل های مورد استفاده در گریس می توان به مکمل جلوگیری از تشکیل رسوب، مکمل تحمل فشار، مکمل ضد خوردگی و مکمل کاهش اصطکاک نام برد.
مواد تشکیل دهنده گریس
در شکل زیر همچنین می توانید درصد مواد تشکیل دهنده گریس را مشاهده کنید
درصد مواد تشکیل دهنده گریس
کاربرد گریس:
با توجه به خصوصیات ویژه گریس از این روان کننده در جاهایی که نیاز به کاهش اصطکاک و روانکاری بین قطعات فلزی باشد استفاده می شود. همچنین گریس به دلیل قابلیت تحمل فشار بالا و عدم نشت به خاطر جاذبه و حرکت های چرخشی بین سطوح فلزی انتخاب مناسبی برای روانکاری است.
چه موقع می توان از گریس استفاده کرد؟
نباید گریس را با روغن اشتباه گرفت و در جاهایی که باید از گریس برای روانکاری استفاده شود نباید از روغن استفاده شود.
در موارد زیر می توان از گریس استفاده کرد:
- استفاده در ماشین آلات مکانیکی که به صورت متناوب عمل می کنند و همچنین ماشین آلاتی که برای مدت طولانی مورد استفاده قرار نگرفته اند، زیرا گریس به طور مطلوبی در محل مورد نظر باقی خواهد ماند و با ایجاد فیلم روغن از سطح فلز در برابر خوردگی و زنگ زدگی محافظت می کند.
- مناسب برای ماشین آلاتی که نمی توان به راحتی و مکررا قسمت های مورد نظر را روانکاری کرد. گریس های با کیفیت قادر خواهند بود قسمت های غیر قابل دسترس را به خوبی روانکاری کنند و برای مدت طولانی و بدون تغییر باقی بماند. همچنین می توان از گریس در بعضی از قسمت های برقی و گیربگس استفاده کرد.
- ماشین آلاتی که عملکرد آن تحت شرایط سخت است به عنوان مثال ماشین آلات راه سازی.
- مناسب برای قطعات خورده شده. گریس با ایجاد فیلم ضخیم از روغن بر روی سطح خورده شده مانع از تشدید خوردگی شده و موجب افزایش عمر قطعه می شود.
- در جاهایی که کاهش صدا دارای اهمیت است.
ویژگی های عملکردی گریس:
- عملکرد گریس به عنوان یک عامل درز گیر به گونه ای است که نشتی را به حداقل می رساند و باعث دور نگه داشتن آلودگی ها می شود. به دلیل پایداری گریس، این ماده مانع از ورود هر گونه آلودگی و مواد خورنده و خارجی می شود.
- رونکاری گریس نسبت به روغن نیاز به تجهیزات کمتری دارد.
- سطح گریس نیازی به کنترل و بررسی نیست.
- به دلیل حالت نیمه جامد، گریس به طور گسترده ای در روانکاری سیستم تعلیق و متعلقات و اتصالات چرخ ها مورد استفاده قرار می گیرد.
ویژگی ها:
اکثر گریس های تولید شده دارای مشخصات و ویژگی های زیر می باشند:
نقطه قطره اي شدن (Drop Point): دمایی است که در آن گریس از حالت نیمه جامد تبدیل به مایع می شود و با بالا رفتن درجه حرارت کاملا روان می شود بنابراین برای جلوگیری از ریزش گریس در دماهای بالا و چسبیدن بر روی سطح مورد نظر نقطه قطره ای شدن گریس را افزایش داده اند.
رنگ: رنگ گریس به روغن پایه و غلیظ کننده های آن بستگی دارد. رنگ گریس به نوع کیفیت آن ربطی ندارد.
پر کننده ها (Fillers): این مواد براي کاربردهاي خاص به صورت جامد و یا مایع به گریس اضافه می شوند. براي مثال مکمل بالا برنده تحمل فشار (EP) یکی از رایج ترین انواع این گونه پر کننده ها است.
مقاومت مکانیکی : این گزینه مقاومت گریس را در تحمل کارکردهاي مکانیکی نشان می دهد. در صورت عدم انتخاب گریس مناسب با نوع کارکرد دستگاه ، ساختار آن متلاشی و دیگر قادر به روانکاري نخواهد بود. دما نقش کلیدي در انتخاب گریس ایفا می کند. دماي کارکرد گریس بر اساس نوع آن متفاوت بوده و شاخص مهمی درانتخاب گریس است.
حداکثر دماي مجاز عملیاتی: بیشترین درجه حرارتی است که می تواند گریس به طور مداوم به کار برده شود. با توجه به نوع کارکرد و دماي محیط عملیات می بایست گریس مناسب آن شناخته شود.
عمر سرویس: عمر سرویس عبارت است از فواصل زمانی که گریس می بایست باتوجه به نوع کاربرد، تعویض شود.
قابلیت پمپاژ: یکی از موارد مهم در کاربرد گریس قابلیت پمپاژ است. در بسیاري از صنایع به پمپاژ گریس در حالت کارکرد به طور متوالی نیاز است. در نتیجه گریس باید مانند روغن قابلیت پمپ شدن را در عملکرد داشته باشد.
قابلیت حفظ ساختار در تغییرات دما: عبارت است از توانایی برگشت پذیري گریس در زمان کارکرد با توجه به تغییرات دما.
این حالت به عنوان توان برگشت پذیري گریس نیز نامیده می شود. بعضی گریس ها زمانی که به حداکثر دماي کارکرد می رسند ساختار اصلی خود را از دست داده و به طور کامل متلاشی می شوند. در این حالت گریس می بایستی تعویض شود. اینگونه گریس ها را گریس هاي برگشت ناپذیر می نامند.
مقاومت در مقابل فشار مکانیکی زیاد: گریس به صورت یک لایه فیلم نازك بین دو قطعه متحرك قرار گرفته و نمی گذارد که این دو جسم با یکدیگر تماس یابند.
مقاومت در برابر آب: به دلیل ساختار گریس، این ماده مقاومت خوبی در برابر آب داشته و مانع از تماس مستقیم آب با سطح فلز می شود که این امر موجب جلوگیری از زنگ زدن و خوردگی می شود.
در مجموع با توجه به اینکه قطعات متحرک خودرو از جمله سیستم گیربکس، یاتاق های داخل موتور و همچنین لولاهای درب و غیره به مرور زمان کارایی خود را از دست می‌دهند و در نتیجه فرسوده و خشک می‌گردند توصیه می‌کنیم از انواع گریس های موجود در بازار برای بهبود عملکرد موتور و همچنین روانکاری هر چه بهتر قطعات متحرک استفاده نمایید. کاربرد گریس در مکانیکی ها و سرویس کارهای حرفه ای از اهمیت بالایی برخوردار است به طوریکه با باز کردن موتور توسط مکانیک باید حتما از گریس برای روانکاری کردن یاتاق های ثابت و متحرک استفاده کرد. همچنین استفاده از گریس در کلیه اتصالات نظیر لولاهای درب و پنجره باعث کاهش صدای آزار دهنده در هنگام باز و بست کردن این لوازم می‌شود. لازم به ذکر است از گریس می‌توانید در مصارف خانگی نیز استفاده نمایید. به کارگیری از انواع گریس در موتور نه تنها باعث افزایش طول عمر قطعات موتور می‌شود، بلکه از پرداخت هزینه های بالا و جبران ناپذیر جلوگیری می‌نماید.
