طبقه بندی گریس ها:
۱- تقسیم بندی گریسها بر پایه تغلیظ کننده:
تنوع روغن و ماده تغلیظ کننده باعث شده است تا انواع مختلف گریس با کارآیی گوناگون ساخته و عرضه گردد. بطور کلی گریسها را میتوان بر اساس نوع روغن بکار رفته در آنها به دو دسته معدنی و سنتزی تقسیمبندی کرده و مجددا هر دسته را بر اساس نوع تغلیظ کننده به شرح ذیل تقسیمبندی نمود.
گریسهای صابونی:
گریس با صابونهای ساده: تغلیظ کننده این گریسها عموما صابونهای اسیدهای چرب با پایههای کلسیم، سدیم، لیتیم و آلومینیوم میباشند که نوع صابون اثر قابل ملاحظهای در مشخصات گریس دارد.
گریس با صابونهای مخلوط: تغلیظ کننده این گریسها مخلوطی از صابونهای ساده مختلف میباشد. استفاده از این مخلوط باعث ارتقاء گریس میگردد.
گریس با صابونهای کمپلکس: تغلیظکننده گریسهای کمپلکس عبارت است از یک صابون ساده و نمک یک اسید معدنی یا نمگ اسید عالی که با وزن مولکولی کم تا متوسط میباشد. این کمپلکس باعث ایجاد برخی مشخصات بارز، مانند افزایش نقطه قطرهای شدن میگردد.
گریسهای غیرصابونی: به آن دسته از گریسهایی اطلاق میگردد که تغلیظ کننده آنها از ترکیبات معدنی فعال شده مانند خاک فعال (بنتون) و یا مواد آلی (پلی اوره) بوجود آمده باشد.
درجه بندی گریسها:
درجه بندی گریسها بر مبنای قوام از سوی N L G I (National Lubricating Grease Institute)انستیتوی کلی گریسهای روانکار (آمریکا) انجام میشود که این درجهبندی با مخفف عبارت فوق (NLGI) بعلاوه ارقام خاصی (از سه صفر تا ۶) ه نشانگر میزان قوام گریس است، بیان میگردد.
درجه بندی (NLGI) بر مبنای آزمون نفوذپذیری مطابق با استاندارد (ASTM D 217) به شرح زیر تعیین میشود:
جدول شماره ۱- درجهیندی گریس به روش NLGI
| درجه NIGLDIN 51818 | کاربرد | ساختار (حالت فیزیکی) | نفوذ پس از کارISO 2137 | نحوه استفاده |
| ۰۰۰۰۰۰ | روانکاریچرخدندهها | تقریبا مایعخیلی نرم | ۴۷۵…۴۴۵۴۳۰…۴۰۰۳۸۵…۳۵۵ | به کمک سیستم پمپ کننده مرکزی |
| ۱۲ | روانکارییاتاقانها | ژلاتینی نرم | ۳۴۰…۳۱۰۲۹۵…۲۶۵ | به کمک تلمبه گریس یا پمپ کننده مرکزی |
| ۳ | روانکارییاتاقانها | ژلاتینی | ۲۵۰…۲۲۰ | به کمک تلمبه گریس |
| ۴ | آببندی دستگاهها | سفت نیمه جامد | ۲۰۵…۱۷۵ | به کمک تلمبه گریس |
| ۵۶ | روانکاری و آببندی دستگاهها | خیلی سفت نیمه جامد تا جامد | ۱۶۰…۱۳۰۱۱۵…۸۵ | مستقیما به صورت جامد |
جدول شماره ۲- طبقهبندی (NLGI) را برای گریسهای خودروهای سبک و سنگین نشان میدهد. در این جدول گریسهای مورد استفاده خودروها به ۵ گروه تقسیم شدهاند. دو گروه اول که با حرف L شروع میشوند، مربوط به شاسی خودرو و سه گروه بعد که با حرف G آغاز میشوند، مربوط به یاتاقانهای چرخ خودرو هستند.
جدول ۲- طبقهبندی NLGI برای گریسهای خودروها ی سبک و سنگین
| گروه | نوع سرویس | کارایی |
| LAشاسی | دوره گریسکاری کمتر از ۳۲۰۰ کیلومتر و کاربرد در شرایط متوسط و سخت | پایداری در برابر اکسایش و پایداری در برابر تنش، محافظت در برابر خوردگی و سایش |
| LBشاسی | دوره گریسکاری طولانی بالاتر از ۳۲۰۰ کیلومتر کارکرد در شرایط متوسط تا سخت با بارهای زیاد، ارتغاش و تماس با آب | پایداری در برابر اکسایش و تنش، محافظت در برابر خوردگی و سایش حتی تحت بارهای زیاد و در حضور آلوگی دمای کاربرد ۴۰- تا ۱۲۰ درجه سانتیگراد |
| GAیاتاقان چرخ | دوره گریسکاری متناوب در شرایط متوسط و سخت | پایداری در برابر اکسایش، دمای کارکرد ۲۰- تا ۷۰ درجه سانتیگراد |
| GBیاتاقان چرخ | کارکرد در شرایط متوسط مثل اتوبوسهای سواری، کامیونها در شهر و بزرگراهها | پایداری در برابر تنش، محافظت در برابر خوردگی و سایش دمای کارکرد ۴۰- تا ۱۲۰ درجه سانتیگراد و در بعضی مواقع تا ۱۶۰ درجه سانتیگراد |
| GCیاتاقان چرخ | کارکرد متوسط تا سخت مثل (شرایط توقف و حرکت، یدککشیدن و سربالایی) | پایداری در برابر تنش، محافظت در برابر خوردگی و سایش دمای کارکرد ۴۰- تا ۱۲۰ درجه سانتیگراد و در بعضی مواقع تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد |
جدول شماره ۳- اثر شرایط دما و حضور آب بر گریس
| مشخصه بر مبنایDIN 51502 | بالاترین دمای کاربردی ̊ C | رفتار در حضور آب درجهبندی (DIN 51807 PART 1) |
| C | ۶۰+۸۰+۱۰۰+۱۲۰+ | ۴۰-۱ یا ۴۰-۰ |
| DE | ۴۰-۳ یا ۴۰-۲۴۰-۱ یا ۴۰-۰ | |
| FG | ۴۰-۳ یا ۴۰-۲۹۰-۱ یا ۹۰-۰ | |
| HK | ۹۰-۱ یا ۹۰-۲۹۰-۱ یا ۹۰-۰ | |
| M | ۹۰-۳ یا ۹۰-۲ | |
| N | ۱۴۰+ | بر اساس نظر سازنده گریس |
| P | ۱۶۰+ | |
| R | ۱۸۰+ | |
| S | ۲۰۰+ | |
| T | ۲۲۰+ | |
| U | بالاتر از ۲۲۰+ | |
| توضیحات درجهبندی رفتار گریس در حضور آب:۰= مشخصکننده هیچونه تغییرات ناچیز ۲= مشخصکننده تغییرات متوسط۳= مشخص کننده تغییرات زیاد، ارقام ۴۰ تا ۹۰ زیر دمای محیط کار |
جدول شماره ۴- بر مبنای پایینترین دمای کاربرد
| نشانه ۴ | دمای کاربردی ̊ C |
| ۱۰- | ۱۰- |
| ۲۰- | ۲۰- |
| ۳۰- | ۳۰- |
| ۴۰- | ۴۰- |
| ۵۰- | ۵۰- |
| ۶۰- | ۶۰- |
جدول فوق نشاندهنده کارآیی گریس در پایینترین دما بر مبنای استاندارد DIN 51805 در فشار ۱۴۰۰ میلیبار است.
در جدول زیر به صورت عمومی شرایط کارکرد انواع گریس آورده شدهاست.
دیده میشود که تغلیظ کننده استفاده شده در تولید گریسها تاثیر مهمی در مشخصات گریسها داشته و همه گریسها به غیر از گریس صابون سدیم، در برابر آب پایدار هستند. همچنین به غیر از گریس صابون سدیم، در برابر آب پایدار هستند. همچنین به غیر از گریس کلسیم بقیه گریسها در برابر دما پایداری قابل توجهی دارند.
جدول شماره ۵- مقایسه شرایط کارکرد انواع گریسها
| پایه تغلیظ کننده مشخصات | کمپلکس کلسیم | کلسیم | لیتیم | سدیم | بنتون |
| نقطه قطره شدن(درجه سانتیگراد) | ۲۵۰-۲۱۰ | ۱۰۰ | ۲۰۰-۱۷۵ | ۱۶۰ | ندارد |
| حداکثر دمای کاربرد در مصرف مداوم | ۱۵۰-۱۲۰ | ۶۰ | ۱۳۰-۱۱۰ | ۱۲۰ | ۱۶۰ |
| قابلیت پمپشدن در مصرف مداوم | متوسط | متوسط تا خوب | متوسط تا خوب | ضعیف تا متوسط | متوسط تا خوب |
| استارت در دمای پایین | پایین تا متوسط | پایین تا متوسط | پایین تا متوسط | متوسط تا بالا | پایین تا متوسط |
| طول عمر مصرف | متعادل | متعادل تا بلندمدت | متعادل تا بلندمدت | متعادل تا بلندمدت | کوتاه مدت |
| پایداری در برابر نرم شدن ارتباط با تغییرات دما | عالی | متوسط | متوسط | متوسط | متوسط تا خوب |
| پایداری پس از کار | متوسط | خوب | خوب | متوسط ضعیف | ضعیف |
| برگشتپذیری در ارتباط با تغییرات دما | عالی | عالی | عالی | متوسط | متوسط |
| پایداری در برابر آب | عالی (بسیار پایدار) | متوسط | متوسط (پایدار) | ضعیف | خوب (پایدار) |
| بافت | کرهای تا نیمه فیبری | نرم (کرهای) | نرم (کرهای) | فیبری | نرم (کرهای) |
| مقاومت در شرایط فشار زیاد (EP) | متوسط تا ضعیف | ضعیف | ضعیف | متوسط | ضعیف |
* به عنوان مثال گریس ISO-L-XBCFB-2 با مشخصات خاص که از حرف بعد از کلمه ISO به شرح زیر مشخص میشود:
طبقهبندی گریس به روش DIN 51502
به مثال زیر توجه کنید: گریس آریا لیتیم EP3:
جدول شماره ۶: بر مبنای نواحی کاربرد گریس
| مشخصه | نقاط کاربردی |
| K | گریس برای روانکاری یاتاقانها مطابق استاندارد DIN51825 |
| G | گریس برای دندههای بسته مطایق استاندارد DIN51826 |
| OG | گریس برای دندههای باز |
| M | گریس برای یاتاقانهای اصطکاکی/آببندی |
جدول شماره ۷: اطلاعات مربوط به مواد افزودنی
| مشخصه | اطلاعات اضافی در مورد مواد افزودنی |
| F | اضافه کردن مواد روانکار (مثلا مولیبدن دی سولفید MoS2) و گرافیت |
| E | گریس دارای استر |
| FK | گریس دارای هیدروکربنهای فلونوردار |
| PGSi | گریس دارای پلی گلیکونگریس دارای روغن سیلیکون |
| P | گریس دارای مواد با خاصیت EP |
جدول شماره ۸: سازگاری گریس و ناسازگاری آنها بر اساس تغلیظ کننده
| آلومینیمکمپلکس | باریم | کلسیم | کلسیم ۱۲ کمپلکس | کلسیم کمپلکس | خاک بنتون | سدیم | ۱۲ لتیم هیدروکسی | لیتیم کمپلکس | پلی اوره | |
| آلومینیمکمپلکس | X | I | I | I | I | I | I | B | B | B |
| باریم | I | X | I | I | I | I | I | I | I | I |
| کلسیم | I | I | X | C | B | I | I | C | B | I |
| کلسیم ۱۲ کمپلکس | I | I | C | X | B | I | I | C | B | I |
| کلسیم کمپلکس | I | I | B | B | X | I | I | B | B | B |
| خاک بنتون | I | I | I | I | I | X | I | I | I | I |
| سدیم | I | I | I | I | I | I | X | I | I | I |
| لتیم ۱۲ هیدروکسی | B | I | C | C | B | I | I | X | C | B |
| لیتیم کمپلکس | B | I | B | B | B | I | I | C | X | B |
| پلی اوره | B | I | I | I | B | I | I | B | B | X |
سازگار= C ناسازگار=I سازگاری محدود= B
جدول شماره ۹- طبقهبندی گریس به روش ISO6743-9
| درجه | نشانه چهارم کارآیی در شرایط EP | رفتار در حضور آب | درجه حرارتهای عملیاتی | حرف اصلی | حرف اصلی | ||||||
| NLGI۰۰۰۰۰۰۱۲۳۴۵۶ | Aگریسهایبدون موادافزودنی EP | نشانه سوم*** | محافظت در برابر زنگ زدگی** | شرایط محیط* | حداکثر دما | نشانه دوم | حداقل دما | نشانه اول | X | L | |
| ۶۰۹۰۱۲۰۱۴۰۱۶۰۱۸۰>180 | ABCDEFG | ۰-۲۰-۳۰-۴۰>-4- | ABCDE | ||||||||
| Bگریسهایدارای موادافزودنی EP | ABCDEFGHI | LMHLMHLMH | LLLMMMHHH | ||||||||
| ۲ | B | F | C | B | X | مثال |
* به عنوان مثال گریس ISO-L-XBCFB-2 با مشخصات خاص که از حرف بعد از کلمه ISO به شرح زیر مشخص میشود:
ISO-Lubricant C: حداکثر دمای کارآیی تا ۱۲۰
X: گریس F: رفتار در حضور آب، ترکیب از سازگاری با محیط مرطوب (M ) . محیط کاملا خیس (H) است.
B: حداقل دمای کارآیی تا ۲۰- B: این گریس دارای ماده افزودنی EP است.
عدد ۲: این گریس دارای درجه NLGI برابر ۲ است.
