روانکاری علم تسهیل حرکت نسبی سطوح در تماس با یکدیگر است. این علم به عنوان یکی از رشته های بسیار مهم در علوم مهندسی شناخته می شود، به طوریکه موفقیت بسیاری از طرح های صنعتی در گرو آگاهی از این دانش فنی خواهد بود. نوع روانکار، مقدار، زمان و مکان مناسب، چهار عامل مهم در عمل روانکاری هستند که امروزه برای یک روانکاری موفق علاوه بر آنها بایدهزینه های نگهداری، تعمیرات، عملیات (هزینه سوخت،استهلاک و …) و رعایت قوانین و الزامات زیست محیطی را نیز در نظر گرفت. علاوه بر کنترل و کاهش اصطکاک و سایش بین دو سطح که جزء وظایف اصلی یک روانکار است، یک روان کننده وظایف دیگری نیز دارد که عبارتند از:
جلوگیری از خوردگی و زنگ زدگی سطح فلزات
پاک کنندگی سطوح و تعلیق ذرات ناخالص و جلوگیری از رسوب آنها برروی قطعات سیستم
انتقال قدرت و انرژی هیدرولیکی
آب بندی سیستم و…
1.جلوگیری از خوردگی و زنگ زدگی سطح فلزات
تحقیقات نشان میدهند که یکی از قسمتهایی که در آن کاهش شوک انجام میگیرد، دندههای با بار بالا هستند. روانکار در این سیستمها بین دندههای جعبه دنده (گیربکس) گیر میکند (به دام میافتد) و باید از فاصلههای مابین دندانههای جعبه دنده خلاصی یابد و بدین ترتیب جلوی ضربه و شوک در دندهها گرفته میشود. هنگامی که جعبه دندهها روانکاری شده باشند، در مقایسه با جعبه دندههای روانکاری نشده آرامتر و بیصداتر کار خواهند کرد.
مکانیسمی که نقش کم کردن تنش را در روانکارها بازی میکند، تغییرات گرانروی با فشار است
2.انتقال قدرت و انرژی هیدرولیکی
بیشترین وظایف روانکارهای جدید در محیطهای هیدرولیک انجام میشود. . سیالات استفاده شده در سیستمهای متحرک باید ازعهده انجام سه وظیفه انتقال قدرت با کمترین تلفات، روانکاری قسمتهای متحرک و جلوگیری از خوردگی قسمتهای فلزی برآیند.
3.پاک کنندگی سطوح و تعلیق ذرات ناخالص و جلوگیری از رسوب آنها برروی قطعات سیستم
روغن ها، عمل جابهجایی آلاینده ها را در اکثر سیستمها به خوبی انجام میدهند. این امر یک وظیفه کاملا جدی در موتورهای احتراق داخلی جدید است. عمل تمیز نمودن و به حرکت در آوردن مواد آلاینده ی جامد از بین سطوح یاتاقان ها توسط روانکارها، مهمترین عمل در صنایع ماشینکاری است. این عمل روانکار از سایش و ته نشین شدن رسوبات در بین قطعات جلوگیری کرده و مواد جامد را به همراه خود برده و از محیط عملیات دور مینماید. اگر مواد آلاینده حاصل از خوردگی بتوانند توسط روغن جذب شوند، اجازه نمی دهند سطوح فلز با فلز تماس حاصل نمایند. روغن تحت فشار میتواند آلودگی را به صافیهای جذب سطحی و سانتریفیوژهای جداکننده مواد جامد حمل نماید. گریسها این وظیفه را فقط موقعی انجام میدهند که گریس تحت فشار به سیستم تزریق شود.
4.آب بندی سیستم
وظیفه ویژه گریسها آببندی قسمتهای متحرک است. گریسها، اکثر وظایف روانکاری به جز انتقال حرارت و دورکردن ذرات از محیط را به خوبی انجام میدهند. گریسها معمولاً در جایی بهکارگرفته میشوند که مشکل روانکاری وجود داشته باشد؛ یا قرارگرفتن سیستم به گونهای باشد که روانکار نسبتا جامد مورد نیاز است. در این نوع روانکاری خود به خود وظیفه آببندی هم مهم خواهد شد. گریسها همچنین از ورود آلودگیهای خارجی به داخل یاتاقانها جلوگیری به عمل میآورند. وظیفه آببندی برای فواصل بسیار باریک مانند آببندی سیلندر و پیستون با کمک رینگهای روغن در موتورهای احتراق داخلی و کمپرسورهای رفت و برگشتی و همچنین آب بندی بعضی از قسمتهای توربین توسط روغنها انجام میپذیرد.
گریسها در خیلی از مواقع به جای سیالات روانکار انجام وظیفه میکنند، اما برای وظایفی مانند شستشو، کنترل دما و حمل مواد آلودهکننده مناسب نیستند اما گریسها مانند روغنها به خوبی قطعات را در مقابل خوردگی محافظت مینمایند.در نهایت بعضی از روانکارها غیر از وظایفی که در این مباحث ذکر گردید، استفادههای دیگری نیز دارند.
