روغن ترانس :
روغن ترانسفورماتور بخش تصفیه شده روغن معدنی می باشد که در دمای بین 250 تا 300 درجه سانتی گراد به جوش آمده است . این روغن پس از تصفیه از لحاظ شیمیایی کاملاً خالص بوده و تنها شامل هیدرو کربنهای مایع می باشد. روغن ترانسفورماتورهای قدرت نقش بسیار مهمی در عملکرد ترانسفورماتورها دارند. نقش عایق کنندگی، خنک کنندگی و تشخیص عیب از جمله مهمترین وظایف روغن می باشند. با پیرشدن ترانسفورماتور ، روغن این دستگاه بعضی از خصوصیات شیمیایی و الکتریکی خود را از دست می دهد.
– روغن ترانسفورماتور دو وظیفه اساسی بر عهده دارد:
اول اینکه بعنوان عایق الکتریکی عمل می نماید و ثانیاً حرارت های ایجاد شده در قسمتهای برقدار ترانسفورماتور را به خارج منتقل می کند.
انواع روغن ترانسفورماتور:
در ترانسفورماتورها دو نوع اصلی روغن ترانسفورماتور وجود دارد:
روغن ترانسفورماتور مبتنی بر پارافین
روغن ترانسفورماتور مبتنی بر نفتا
روغن نفتا نسبت به روغن پارافین راحت تر اکسیده می شود. اما محصول اکسیداسیون – یعنی لجن – در روغن نفتا قابل حل تر از لجن حاصل از روغن پارافین است. بنابراین لجن روغن نفتا در پایین ترانسفورماتور رسوب نمی شود. از این رو مانع گردش جریان همرفت روغن نمی شود ، به این معنی که سیستم خنک کننده ترانسفورماتور را مختل نمی کند.
اگرچه روغن پارافین از میزان اکسیداسیون پایین تری نسبت به روغن نفتا برخوردار است ، اما محصول اکسیداسیون (لجن) حل شونده نیست و در ته مخزن رسوب می شود. این لجن به عنوان سد در سیستم خنک کننده ترانسفورماتور عمل می کند.
مشکل دیگر روغن مستقر در پارافین که موم های حل شده در داخل آن می توانند به نقطه ریزش بالایی منجر شوند. اگرچه این مسئله در شرایط آب و هوای گرم (مانند هند) مسئله ای نیست.
روغن مبتنی بر پارافین به دلیل در دسترس بودن زیاد هنوز هم در بسیاری از کشورها (مانند هند) مورد استفاده قرار می گیرد.
آزمایشگاه روغن ترانسفورماتور :
روغن ترانسفورماتور بعنوان تنها عاملي است كه مي تواند وضعيت اكتيوپارت ترانسفورماتور را بازگو كند . انجام آزمايشهاي زير روي روغن ، نه تنها وضعيت فيزيكي و شيميايي روغن را براي ما مشخص مي كند ، بلكه ميتواند فعل و انفعالات داخلي ترانسفورماتور را نيز بازگو نمايد:
1- گاز کروماتوگرافی
2- ویسکوزیته
3- کشش سطحی
4- رنگ
5- نقطه اشتعال
6- اسیدیته
7- سنجش ولتاژ شکست
8- تانژانت دلتا روغن
ضرورت وجود آزمايشگاه روغن :
جهت انجام آزمايشات می توان از استانداردهاي زير استفاده کرد :
استانداردهاي بين جهاني IEEE-DIN-ISO-IEC-ASTM
آزمايشات روغن سه دسته مي باشند:
1) فیزیکی
2) شیمیایی
3) الکتریکی
1- آزمایشات فیزیکی روغن:
a) نقطه اشتعال
نقطه اشتغال حداقل دمايي است كه روغن در آن دما در مجاورت يك شعله كوچك مشتعل مي گردد . از آنجائيكه اشتعال روغن موجود در ترانسفورماتورهاي قدرت فوق العاده خطرناك مي باشد بايد حداكثر دماي كار مجاز دستگاه بر مبناي اين پارمتر مشخص گردد . اين آزمايش بر اساس استاندارد ASTM D92 انجام مي گيرد .
b) ویسکوزیته
اين مشخصه بيانگر زمان عبور حجم مشخصي از روغن از يك لوله مويين است و ميزان نيروي لازم براي سيركولاسيون روغن را مشخص مي نمايد . اين ويژگي در سيستم خنك كننده ترانسفورماتور بسيار موثر مي باشد . اين آزمايش بر اساس استاندارد ASTM D445 انجام مي گردد .
c) کشش سطحی :
بيانگر نيروي حذف بين دو ماده مختلف است كه در مورد روغن عايقي بين روغن و آب است. اين روش يك روش فوق العاده حساس جهت تشخيص ميزان آلودگي روغن با مواد قطبي است . اين تست جزو تستهاي دوره اي روغن عايقي است و بهترين مشخصه تشخيص زوال روغن است . آزمايش فوق بر اساس استاندارد ASTM D2285 انجام مي گيرد .
