روغن کمپرسورها و روانکاری آنها

کمپرسور وسيله اي است که انرژي مکانيکي را به تراکمي براي تامين گاز يا هواي فشرده تبديل ميکند.
کمپرسورها بطور کلي به دو دسته اصلي تقسيم مي شوند:
1- کمپرسورهاي دوار Rotating
2- کمپرسورهاي رفت و برگشتي Reciprocating

اين دو دسته نيز خود به انواع گوناگون تقسيم بندي مي شوند.
نوع ديگري از تقسيم بندي کمپرسورها بر اساس گاز مورد تراکم است که آنها را به سه دسته زير تقسيم بندي مي کند:
1- کمپرسورهاي هوا
2- کمپرسورهاي گاز
3- کمپرسورهاي سرد
کمپرسورها در صنايع مختلف بخصوص صنايع پتروشيمي و گاز بطور گسترده اي کاربرد دارند. در واقع کمپرسورها در اين صنايع جريان اصلي خط توليد را بطور مداوم حفظ مي کنند و اهميت بسيار بالايي براي اين صنايع دارند. از اين رو نگهداري اين تجهيزات در شرايط مطلوب و کارايي مناسب در درجه اهميت بالايي قرار دارند.
يکي از موارد بسيار مهم در کمپرسورها استفاده از روغن کمپرسور مناسب در آنها است. روغن کمپرسور نيز مانند روغن هاي ديگر از دو بخش اصلي روغن پايه و مواد افزودني تشکيل شده است که روانکاری ، خنک کاري ، آب بندي و جلوگيري از خوردگي و سايش از مهمترين وظايف عمومي اين روغن ها به شمار مي روند.
با توجه به تنوع زياد کمپرسورها ، تعريف سطوح کيفيت روغن براي تمامي آنها در يک استاندارد امکان پذير نيست ولي معروف ترين سطح کيفيت تعريف شده براي کمپرسورهاي رفت و برگشتي بر اساس استاندارد DIN 51506 به شکل زير است :
VB , VBL , VC , VCL , VDL
خصوصيات اين سطوح کيفيت با طراحي روغن هاي کمپرسور جديد به ترتيب از چپ به راست بهبود پيدا کرده اند.
اين سه خصوصيت عبارتند از:
1- مقدار مواد ضد اکسیداسيون.
2- تمايل به توليد کک و مواد صمغي.
3- کيفيت روغن پايه
براي انتخاب روغن مناسبي که بتواند اين وظايف را در يک کمپرسور انجام دهد به چند عامل بايد توجه کرد.
1- نوع کمپرسور:
انواع مختلف کمپرسور شرايط کارکرد متفاوتي با هم دارند در نتيجه تاثير آنها بر خواص روغن نيز يکسان نخواهد بود.
2- نوع عملکرد کمپرسور:
به شرايط کاري کمپرسور بستگي دارد.
3- نوع گاز مورد تراکم:
گازهاي مختلف مي توانند بر روي روغن تاثير گذار باشند. از اينرو انتخاب روغن سازگار با گاز مورد استفاده در کمپرسور اهميت بسيار بالايي دارند و در صورتيکه اين نکته رعايت نشود امکان بروز مشکلات بسيار جدي براي روغن و کمپرسور و درنتيجه خسارت سنگين به کاخانه وجود دارد. اين موضوع بطور ويژه در کمپرسورهاي تبريدي که با گازهاي سرد کننده مختلفي کار ميکنند مورد توجه قرار مي گيرد.
4- توصيه سازنده:
اين موضوع در انتخاب روغن يکي از مهمترين مسايل به شمار مي رود.
بطور کلي در صنعت ، براي کمپرسورها از روغن هايي با تنوع بسيار بالا استفاده مي شود، که مي توان از روغن هاي کمپرسور ، موتور ، توربين و روغن هاي کمپرسور تبريدي نام برد. روغن هاي نامبرده هرکدام بنا به ويژگي هاي خاصي که دارند مي توانند در برخي از انواع کمپرسورها کارايي داشته باشند و نيازهاي روانکاري آنها را تامين کنند.
روغن هاي مربوط به کمپرسورهاي سرد کننده به دليل نوع خاص کاربرد و ويژگي گازهاي سرد کننده در دماي کارکرد آنها ، با روغن هاي کمپرسورهاي ديگر اختلاف قابل توجهي دارند.