روغن موتور خوب

روغن موتور به عنوان یک ترکیب چند منظوره، نقش بسیار مهم و اساسی در کارکرد مطمئن موتور خودرو ایفا می‌کند.
اهمیت وجود روغن موتور خوب به حدی است که جزء ملزومات هر خودرویی محسوب می‌شود و بدون روغن، عملاً امکان حرکت از اتومبیل سلب می‌شود.

با توجه به تغییرات در طراحی‌های موتور و متناسب با آن، تغییراتی نیز بر روی روغن و در جهت هماهنگی با موتور به منظور افزایش کارآیی و حداکثر اطمینان از کارکرد بهینه آن، اعمال شده است.
به طور کلی، هر روغن موتوری حاصل ترکیب مواد اصلی شامل روغن پایه و مواد افزونی می‌باشد.

در سال‌های اخیر، روغن‌های پایه سنتزی نیز، حضور پررنگ تری یافته و برخی از تولید کنندگان روانساز، از ترکیبات سینتتیک به جای روغن پایه معدنی استفاده می‌کنند.

در حال حاضر به علت نوع و ساختار ترکیبات سنتزی، امکان تولید آن‌ها در داخل کشور وجود ندارد.

نقش روغن موتور خوب

روانکاری و کاهش اصطکاک، اصلیترین و مهم‌ترین وظیفه روغن است که باعث بهبود راندمان موتور می‌شود.

تشکیل فیلم روغن با ضخامت مناسب، موجب کاهش سائیدگی قطعات مختلف تا حد ممکن می‌گردد.
روغن موتور خوب هم چنین منتقل کننده حرارت است و به سیستم خنک کننده در خارج ساختن بخشی از حرارت ایجاد شده در اثر کار موتور کمک می‌کند.
جلوگیری از زنگ زدگی و خوردگی، حفاظت از سطوح قطعات فلزی درمقابل زنگ زدن و خورده شدن به علت فعل و انفعالات شیمیایی، پاک کنندگی و معلق سازی ذرات حاصل از سایش قطعات و ترکیبات ناشی از احتراق سوخت و تجزیه روغن و پاک کردن سطوحِ در تماس، کمک به عمل آب بندی کردن با قرار گرفتن در فضای بین رینگ، پیستون و سیلندر که موجب افزایش کارآیی موتور خواهد شد و کاهش اثرات منفی ضربه‌های قطعات متحرک در حین کار، از وظایفی است که روغن موتور خوب انجام می‌دهد.
علاوه بر این، استفاده از روغن با ویسکوزیته کم و در حد مناسب، فاصله بین استارت و رسیدن موتور به درجه حرارت عادی را کاهش می‌دهد که این امر در پایین آوردن میزان مصرف سوخت تاثیر به سزایی دارد.
استفاده از روغن موتور خوب و مواد افزودنی متناسب تشکیل دهنده یک روغن مرغوب است.

مواد افزودنی که به روغن موتور اضافه می‌شوند عبارتند از: ماده بالا برنده شاخص گرانروی، پاک کننده‌ها و معلق کننده‌ها، ترکیبات ضد اکسیداسیون، بازدارنده‌های خوردگی و زنگ زدگی، مواد پایین آورنده اصطکاک و مواد ضد سایش، ترکیبات پایین آورنده نقطه ریزش و ضد کف.
ویسکوزیته یا گرانروی مقاومت سیال در مقابل جاری شدن است که اصطلاح غلط آن یعنی غلظت رایج‌تر می‌باشد.

این خاصیت، با اهمیت‌ترین و مهم‌ترین مشخصه هر روغن است که آزمایش‌ها، معمولاً در دماهای ۴۰ و ۱۰۰ درجه سانتی گراد اندازه گیری می‌شود.
شاخص گرانروی (VI)، معیار سنجش تغییرات گرانروی با تغییرات دما می‌باشد که هر چه رقم آن بزرگ‌تر باشد تغییر گرانروی روغن نسبت به دما کمتر خواهد بود.

نقطه ریزش، پایین‌ترین دمایی است که در آن، روغن کما کان توانایی جاری شدن دارد و خاصیت سیال بودن خود را حفظ می‌کند.

هم چنین نقطه اشتعال، حداقل درجه حرارتی است که بخار‌های روغن با هوا، در اثر تماس شعله آتش، اشتعال لحظه‌ای بوجود می‌آورد.
علاوه بر مشخصات ذکر شده، دانسیته یا چگالی، نقطه احتراق، نقطه ابری شدن و عدد TBN نیز از جمله خصوصیات روغن موتور محسوب می‌شود که بعضاً توسط برخی تولید کنندگان ذکر می‌شود.

انتخاب روغن موتور خوب

برای انتخاب یک روغن موتور خوب، عوامل و پارامترهای گوناگونی باید مدنظر قرار گیرد.
یک روغن موتور خوب دارای گرانروی مناسب و ضریب اصطکاک بسیار پایین بوده و توانایی روانکاری بخش‌های مختلف موتور را داراست.
هم چنین دوده و ترکیبات حاصل از تجزیه روغن و نیز سایش و به طور کلی رسوبات بین قطعات باید توسط روغن پاک شود.

ضمناً روغن علاوه بر سازگاری با ترکیبات پلیمری موجود باید دارای اثرات بازدارندگی خوبی در مقابل زنگ زدگی، خوردگی، اکسیداسیون و سایش باشد.
طبیعی است همه موارد یاد شده از طریق آزمایش‌های گوناگون و پیچیده، مشخص می‌شود و آن چیزی که برای مصرف کننده نهایی اهمیت دارد، بایستی به صورت ملموس بیان شود؛ به گونه‌ای که در عین جامعیت، با زبان بسیار ساده به انتخاب روغن موتور توسط مصرف کننده، عینیت پیدا کند.
به این منظور سازندگان روغن موتور، دو پارام‌تر اساسی را با اصطلاحات نام و نام خانوادگی مطرح ساخته و تاکید می‌کنند که این دو لازم و ملزوم یک دیگرند و هر انتخا بی، باید با لحاظ داشتن این عوامل انجام گیرد.

ثابت شده است که مهم‌ترین و با اهمیت‌ترین خاصیت روغن موتور خوب، حضور آن از لحظه استارت تا خاموش کردن موتور به صورت بی‌وقفه است که با تمامی قطعات متحرک و ثابت در تماس است.
برای نیل به این هدف، گرانروی پایین روغن در لحظه استارت، اهمیت بالایی دارد. به همین علت استفاده از روغن‌های چند درجه‌ای که در سرما، ویسکوزیته پایین دارند و با روانکاری به موقع قطعات، تا حد زیادی از سایش جلوگیری می‌کنند، توصیه اول تولیدکنندگان روغن است.

سیستم انتقال قدرت در خودرو‌ها، توان ایجاد شده توسط موتور رابه چرخ‌ها منتقل می‌کند،تا اتومبیل به حرکت در آید. انتقال دهنده‌های اتوماتیک و مکانیکی دو نوع متداول مورد استفاده در خودرو‌ها می‌باشند.
همانند سایر قسمت‌هایی که در آن‌ها تماس فلز با فلز وجود دارد، این بخش ازاتومبیل نیز، نیاز به روانکاری مخصوص به خود را دارد.
روغن‌های دنده که با عنوان‌های رایجِ واسکازین شناخته شده‌اند باید به اندازه کافی سیال بوده تابه راحتی در سیستم ـ حتی زمانی که هوا سرد است ـ توانایی گردش داشته باشد.

در روغن‌های دنده نیز مانند روغن‌های موتوری، چند درجه‌ای بودن روانکار دامنه وسیعی از درجه حرارت عملیاتی را پوشش می‌دهد.
ازطرف دیگر روغن دنده باید سازگاری مناسب با فلزات در تماس نظیر فولاد، برنز و یا دیگر آلیاژ‌های مس را دارا بوده، مقاومت شیمیایی بالایی در برابر اکسیداسیون و سفت شدن از خود نشان دهد و نیز بر روی قطعات، لایه روانکاری پایدار ایجاد کند.
یکی از مهم‌ترین خصوصیات عملکرد یک روان کننده دنده، ظرفیت تحمل بار آن‌ها و یا به عبارت دیگر توانایی آن جهت جلوگیری کردن و یا به حد اقل رساندن سائیدگی دندانه دنده‌ها است.
این ظرفیت تحمل بار بیشتر با استفاده از مواد افزودنی در روانکار تامین می‌شود. به این نوع روان کننده‌ها، روانکارهای فشار پذیر (EP) گفته می‌شود.
به منظور تفکیک بین روغن‌های دنده خودرو با سطوح مختلف از خواص فشار پذیری (EP)، انجمن نفت امریکا (API)، شش سری روانکار برای سیستم‌های انتقال دهنده قدرت غیر اتوماتیک تهیه کرده است که نامگذاری آن‌ها به ترتیب خصوصیت فشار پذیری عبارتند از API GL-1 ,2,3,4,5
در مورد روانکارهای مختلفی که در سیستم انتقال دهنده مکانیکی خودرو وجود دارد، روان کننده باید دارای سطوح کیفی حداقل API GL – 1 باشد.
اتومبیل‌های مدرن سطوح کیفی بالا‌تر نظیر API GL 4، GL 5 را نیاز دارند.
سطوح کیفی مذکور، بر روی ظروف روغن‌های دنده تولید شده توسط سازندگان معتبر، درج می‌شود.
در صورتی که سیستم انتقال قدرت از نوع اتوماتیک باشد، حتماً باید از سیال انتقال قدرت اتوماتیک یا A. T. F استفاده کرد.
از روغن‌های دنده برای قسمت‌هایی نظیر جعبه فرمان و دیفرانسیل نیز می‌توان استفاده کرد، که در این موارد باید به توصیه سازنده خودرو توجه داشته باشیم.